In het onlangs vernieuwde en uitgebreide Museum de Fundatie in Zwolle is tot 16 september de fascinerende tentoonstelling ‘Dans op de vulkaan’ te zien. Aan de hand van vele topwerken uit de Duitse kunstgeschiedenis worden kunst en leven in de Republiek van Weimar in beeld gebracht.

De Republiek van Weimar, gemarkeerd door enerzijds het einde van de Eerste Wereldoorlog in 1918 en anderzijds de machtsovername door Adolf Hitler in 1933, kent twee gezichten. De periode geldt als een hoogtepunt van kunst en cultuur in Duitsland, maar was ook een tijd van felle politieke strijd en economisch verval.

Topstukken
De tentoonstelling ‘Dans op de vulkaan’, een van de drie openingsexposities van het vernieuwde Museum de Fundatie, laat zien hoe Duitse kunstenaars deze merkwaardige tegenstelling verbeeldden en becommentarieerden. In nauwe samenwerking met de Akademie der Künste Berlin worden topstukken getoond van onder anderen Käthe Kollwitz, Lovis Corinth, Max Beckmann, Otto Dix en George Grosz.

Tweeslachtigheid
De intrinsieke tweeslachtigheid van de Republiek van Weimar was al van begin af aan aanwezig. Terwijl Berlijn het toneel was van hevige straatgevechten tussen de verschillende politieke kampen, werd in 1919 in het betrekkelijk rustige Weimar de basis gelegd voor de eerste democratische regering in de geschiedenis van Duitsland.

Avant-garde in Berlijn
Toch was het wel degelijk in Berlijn waar in de jaren daarna het culturele leven als nooit tevoren werd opgestuwd. Berlijn was bij uitstek de stad van de avant-garde, zowel op het gebied van de beeldende kunst als op het gebied van vormgeving, mode, muziek, film, theater, literatuur – kortom van het modernisme in al zijn uitingsvormen.
Achter de façades woonde echter een volk dat gedesillusioneerd en ontworteld van de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog was teruggekeerd. Bij het witte licht van de schijnwerpers kleurden de schaduwen diep zwart.

Drie hoofdthema’s
De tentoonstelling ‘Dans op de vulkaan – Kunst en leven in de Republiek van Weimar’ is opgebouwd rond drie hoofdthema’s: ‘het grauwe naoorlogse bestaan versus de golden twenties’, ‘het grotestadsleven in Berlijn’ en ‘een blik vooruit en terug’.
Het eerste thema toont de ongekende uitbarsting aan vormen en stijlen waarmee de avant-garde probeerde de trauma’s van de recente geschiedenis te verwerken en vat te krijgen op het optimistische en bruisende moderne leven met al zijn beloftes voor een betere toekomst.
Het tweede thema zoomt in op het dagelijkse leven in de metropool Berlijn, waar de pijnlijke spagaat van het Duitse volk het meest zichtbaar en voelbaar was.
Ten slotte wordt met het derde thema de onvermijdelijke doorwerking van de verloren oorlog duidelijk gemaakt, waarbij de droom van een ideale wereld omsloeg in zijn tegendeel, namelijk de harde realiteit van het nietsontziende nazisme, dat feitelijk het einde betekende van de republiek en een nieuw drama in het verschiet stelde.

Land in verwarring
De ironie is dat dit indringende verhaal van een land in verwarring het beste verteld wordt aan de hand van kunstwerken die inmiddels tot de absolute hoogtepunten van de Europese kunstgeschiedenis worden gerekend. In aanvulling op de werken in de collectie van Museum de Fundatie, die op dit gebied al goed voorzien is, kon daarvoor worden geput uit de rijke collecties van de Akademie der Künste Berlin, Berlinische Galerie, Von der Heydt-Museum Wuppertal en het Stedelijk Museum Amsterdam.

Catalogus
‘Dans op de vulkaan’ toont vele bekende en (nog) onbekende meesterwerken, schilderijen zowel als beeldhouwwerken. Daarnaast is op de expositie een groot aantal foto’s, tekeningen en grafiekbladen te zien. De rijk geïllustreerde catalogus bevat tekstbijdragen van Ralph Keuning, Rosa von der Schulenburg, Peter Zimmermann en anderen.

Bron: Museum de Fundatie