Buenos Aires wordt wel gezien als de art-nouveau-hoofdstad van Zuid-Amerika. Deze video van Willy Pastrana geeft een overzicht van de mooiste en meest bijzondere art nouveau gebouwen in de Argentijnse hoofdstad.

Palacio Bartolo in Buenos Aires

Buenos Aires werd vroeger wel ‘het Parijs van Latijns Amerika’ genoemd. De stad maakte aan het einde van de 19de eeuw een ware transformatie door. Burgemeester Torcuato de Alvear liet tussen 1883 en 1887 brede boulevards en openbare pleinen en parken aanleggen, zoals Georges-Eugène Haussman dit eerder in Parijs had gedaan. Overheidsgebouwen, winkelcentra en treinstations werden opgetrokken in een Franse eclectische stijl, die al snel uitgroeide tot de dominante bouwstijl van de stad.

Art nouveau
Na 1900 waaide ook de art nouveau vanuit Europa over naar Argentinië, waar de stijl werd omarmd door een opkomende klasse van Europese immigranten die zich in Buenos Aires hadden gevestigd. Vooral de succesvolle Italiaanse zakenlieden waren op zoek naar een nieuwe bouwstijl waarmee zij hun economische succes konden etaleren. Veel art nouveau gebouwen in Buenos Aires vertonen hierdoor naast invloeden van de Franse art nouveau ook invloeden van de Italiaanse Liberty-stijl.

Lampenhouder in de vorm van een draak in Palacio Barolo

Palacio Barolo
Een van de bekendste art nouveau gebouwen in Buenos Aires is het Palacio Barolo van de Italiaanse architect Mario Palanti. Opdrachtgever voor dit markante kantoorgebouw was textielhandelaar Luis Barolo, een Italiaanse immigrant die in 1890 naar Argentinië kwam en er een fortuin verdiende met de handel in wol en katoen.
De architectuur van zijn paleis is gebaseerd op de structuur en inhoud van het 14de-eeuwse gedicht La Divina Commedia van Dante Alighieri. Barolo was een groot bewonderaar van Dante. Na de enorme verwoestingen van de Eerste Wereldoorlog vreesde hij dat Europa zichzelf ten gronde zou richten en wilde hij de geest van dit Italiaanse meesterwerk in zijn gebouw vereeuwigen.

Mario Palanti
Architect Mario Palanti werkte dit idee verder uit. Zo telt Palacio Barolo 22 verdiepingen, gelijk aan de 22 stanza’s van de verzen uit de Goddelijke Komedie. De verdiepingen zijn verdeeld over 3 secties: hel, vagevuur en hemel. De centrale hal van het paleis heeft 9 grote bogen die verwijzen naar de 9 cirkels van de hel uit Dante’s gedicht. Ook is het gebouw precies 100 meter hoog, een meter voor ieder vers van de Goddelijke Komedie. Bij de oplevering in 1923 was het palacio het hoogste gebouw van Zuid-Amerika.

Casa Calise van architect Virginio Colombio. Zijn gebouwen hebben vaak uitbundige gevelsculpturen.

Virginio Colombo
Een andere Italiaanse immigrant die zijn stempel op de Argentijnse art nouveau drukte, was Virginio Colombo. Deze jonge Italiaanse architect waagde in 1906 de sprong van Milaan naar Buenos Aires, waar hij meteen aan de slag kon met de decoratie van het nieuwe Paleis van Justitie. Enkele jaren na zijn aankomst begon hij zijn eigen bedrijf dat veel opdrachten kreeg van particulieren, meestal rijke landgenoten uit het bedrijfsleven, de industrie of onroerend goed.

Entree van Palacio de los Lirios, foto: dr. Iván Malesan (AANBA)

Casa de los Pavos Reales
De art nouveau gebouwen van Colombo, die ook in andere bouwstijlen heeft gewerkt, zijn gemakkelijk te herkennen door hun overvloed aan balkons, ijzerwerk en gevelsculpturen van leeuwenkoppen, cherubijnen, vrouwenhoofden, kariatiden, pauwen, valken en draken. Zijn meest bekende creaties zijn de appartementcomplexen in de Balvanera wijk: het Casa de los Pavos Reales op Rivadavia 3216 en het Casa Calise op Hipolito Yrigoyen 2562.

Julián Jaime García Núñez
Naast de vele Italiaanse architecten waren er ook architecten uit andere landen, die een goede boterham in Buenos Aires verdienden. Een van hen was Julián Jaime García Núñez uit Barcelona. Hoogtepunten van zijn werk zijn onder meer het kantoorgebouw aan de Calle Chacabuco 70-78 (met prachtig ijzersmeedwerk, glas-in-lood en een fraaie binnenplaats), het appartementencomplex in Pasaje Paso y Viamonte in een Weense Secession-stijl en het Casal Català in een uitgesproken Barcelona-stijl.

Atlas-sculptuur op de gevel van het Otto Wulff gebouw, foto: dr. Iván Malesan (AANBA)

Parijs en Barcelona
De video laat ook het werk van andere art nouveau architecten zien, zoals Rodríguez Ortega (Palacio de los Lirios), Francisco Gianotti (Galería Güemes) en de Deense architect Morten F. Ronnow (Otto Wulff gebouw). Ook komt de Argentijnse toegepaste art nouveau kunst kort aan bod, die overigens zeer overdadig is.

Omdat alle bijschriften bij de video in het Spaans zijn, heb ik deze wat langere introductie erbij geschreven. Voor het overige zou ik zeggen: geniet van de film! En voor wie zich verder wil verdiepen in de Argentijnse art nouveau heb ik hieronder nog een paar websites gezet met aanvullende informatie en foto’s.

Gerelateerde websites:

• Buenos Aires – Art Nouveau European Route
• Asociación Art Nouveau Buenos Aires
• Blog met foto’s van Argentijnse art nouveau
• Blog met fraaie foto’s van Palacio Barolo