Het samenstellen van de Jugendstil agenda van uitgeverij Bekking & Blitz is elk jaar weer een feest. Welk drukwerk en welke boekbanden kiezen we uit? Wat zetten we op de cover? Dit jaar viel de keus voor de omslag op een kalenderblad van Art Nouveau-kunstenares Anna Sipkema.
Kalenderblad van Anna Sipkema
In de agenda vindt u 6 originele aquarel-ontwerptekeningen die Sipkema in 1904 maakte voor de omslagkalender “Bloem en Blad” van uitgeverij C.A.J. van Dishoeck. Haar florale ontwerpen zijn duidelijk beïnvloed door de Belgische en Franse Art Nouveau. Typerend voor deze ‘versierende stijl’ zijn de florale motieven en het golvende lijnenspel.
Nieuwe Kunst
Vergelijk dit met het kalenderblad van Theo Nieuwenhuis uit 1898 en je ziet meteen het verschil tussen Art Nouveau en Nieuwe Kunst, de Nederlandse bijdrage aan de internationale Art Nouveau. Ook Nieuwenhuis gebruikt motieven uit de bloemen en plantenwereld, zoals in dit geval druiventrossen en -bladeren, maar zijn ontwerp is strakker en meer geordend.
Kalenderblad van Theo Nieuwenhuis
Boekbanden
Vanzelfsprekend vindt u in deze agenda ook weer veel boekbanden. Mijn persoonlijke favoriet is het symbolistische bandontwerp van Jan Toorop voor het sprookje ‘Psyche’ van Louis Couperus. Op de foto hieronder is goed te zien dat de bandtekening van Toorop doorloopt over de voorkant, rug en achterkant van het boek. Dit zien we ook terug bij de band van Ties Bles voor ‘Wie is de schuldige?’ en bij de band van Reinier de Vries voor de dichtbundel ‘Stille Dalen’ van Hélène Lapidoth-Swarth. Ook bij deze boeken vormen voorzijde, rug en achterzijde één geheel.
Boekband van Jan Toorop voor ‘Psyche’ van Louis Couperus
Constructieve stijl
Een ander kenmerk van de Nieuwe Kunst is dat veel boekbandontwerpers de constructie van de band benadrukken in hun ontwerp. Hierbij verbeelden de doorlopende horizontale lijnen de bindtouwen en papieren stroken die voorplat, rug en achterplat bij elkaar houden. Ontwerpers die in deze ‘constructieve stijl’ werkten zijn bijvoorbeeld Jan Bertus Heukelom, Theo Molkenboer, Theo Neuhuys en Jac. Wormser.
Titelpagina door Antoon Derkinderen (1893)
Middeleeuwse stijl
Weer andere ontwerpers lieten zich inspireren door de boekverluchting tijdens de middeleeuwen. Een van de pioniers op dit gebied was Antoon Derkinderen. U vindt in deze agenda een aantal van zijn illustraties voor de Gijsbreght van Aemstel en het Gedenkboek Keuze-tentoonstelling van Hollandsche schilderkunst.
Bart van der Leck
Ook Bart van der Leck, die later bekend werd als een van de voormannen van De Stijl, werkte kortstondig in deze ‘middeleeuwse stijl’. In 1905 maakte Van der Leck enkele fraaie illustraties voor de prachtuitgave van Het Hooglied van Salomo, die vooral opvallen door de ingetogen en verstilde vormgeving.
Tot zover een voorproefje uit deze Jugendstil agenda. Veel plezier met het ontdekken van uw eigen favorieten! De agenda is over enkele weken te koop in de boekwinkel of nu al te bestellen via de website van Bekking & Blitz.
Lees meer over de nieuwe Art Deco agenda!