Theo Neuhuys, omslag voor de Nederlandsche Almanak 1906

Theo Neuhuys ontwierp in totaal 4 omslagen voor de Nederlandsche Almanak. Vooral de hierboven afgebeelde omslagversiering van de almanak van 1906 behoort tot zijn mooiste grafische ontwerpen.

Twee jaar geleden schreef ik een bericht over de Nederlandsche Almanak. Deze ‘kleine staatsalmanak’ werd van 1804 tot 1918 uitgegeven door uitgeverij H.D. Tjeenk Willink in Haarlem. De omslagen van de jaarboeken zijn vanaf 1894 vormgegeven in een fraaie art-nouveaustijl. Toen ik het eerste bericht schreef, ontbraken helaas nog de omslagen van 1906 en 1907. Na het nodige speurwerk wist ik deze laatste 2 ontwerpen onlangs op de kop te tikken bij Antiquariaat Berger & De Vries in Groningen. Hiermee is mijn collectie Nederlandsche Almanakken compleet.

Vlakversiering
Beide omslagen zijn ontworpen door Theo Neuhuys, die ook de omslagen voor 1904 en 1905 heeft ontworpen. Kenmerkend voor zijn stijl is de geometrische vlakversiering met natuurlijke motieven. Zo zien we op het omslag van 1906 gestileerde bladeren, bloemen en vlinders (zie de foto bovenaan dit bericht). De decoratie is opgezet met behulp van een ontwerpsysteem van cirkels en vierkanten.

Theo Neuhuys, omslag voor de Nederlandsche Almanak 1907

Symmetrie
De omslagversiering van 1907 bestaat ook uit gestileerde bloemen, die tezamen een randversiering rondom het tekstkader vormen waarin naast de tekst ook bladmotieven en de wapens van de Nederlandse provincies zijn afgebeeld. Om de symmetrie in zijn ontwerp zo veel mogelijk te behouden, heeft Neuhuys de provinciewapens aan de zijkanten gekanteld en de onderste drie zelfs op z’n kop gezet. Een minder gelukkige keuze vind ik zelf.

Theo Neuhuys, omslag voor de Nederlandsche Almanak 1909, oorspronkelijk ontworpen voor de almanak van 1904.

Batik
De grafische ontwerpen van Neuhuys zijn overduidelijk beïnvloed door het batikwerk dat hij in dezelfde periode maakte. Vooral de manier waarop hij speelt met spiraalvormen, stippen en streepjes die zowel positief als diapositief en in verschillende kleuren worden gebruikt, is overgenomen van de batiktechniek.

Theo Neuhuys, omslag voor de Nederlandsche Almanak 1910, oorspronkelijk ontworpen voor de almanak van 1905.

Na de almanak van 1907 liet de uitgever geen nieuwe omslagen meer ontwerpen. In plaats daarvan werden de omslagen van Theo Neuhuys en Jaap Veldheer nog tot 1918 hergebruikt, waarna de almanak een stille dood stierf.

Lees ook het eerste bericht over de art-nouveau-omslagen van de Nederlandsche Almanak.