Wandelend over begraafplaats de Essenhof in Dordrecht liep ik tegen dit prachtige Insulinde-beeld aan. Het beeld is in 1898 gemaakt door Joseph Mendes da Costa voor het grafmonument ter ere van professor P.J. Veth. Deze bekende indoloog overleed in 1895 in Arnhem en werd in zijn geboorteplaats Dordrecht begraven. Drie jaar later gaven zijn vrienden aan Mendes da Costa opdracht om een grafmonument te maken.
Directiekamer Vereniging voor de Effectenhandel in de Beurs van Berlage
Amsterdam staat bekend om zijn 17e-eeuwse grachtenpanden, maar ook bewonderaars van architectuur uit het begin van de 20e eeuw kunnen er hun hart ophalen. In deze ‘binnenkijkgids’: 10 monumentale gebouwen en historische interieurs van rond 1900 die je moet hebben gezien…
1. Amsterdam CS: station als stadspoort
Geen beter gebouw om een rondleiding door het Amsterdam van rond 1900 te beginnen dan het Centraal Station. Architect Pierre Cuypers (1827-1921) zag zijn gebouw dat tussen 1881 en 1889 is gebouwd als een stadspoort waardoor de moderne reiziger de stad betreedt. Cuypers tekende voor de vorm en aankleding van het gebouw, terwijl zijn collega Dolf van Gendt (1835-1901) zich bezig hield met de constructieve aspecten.
Aan het einde van de negentiende eeuw ontstond er bij kunstenaars een nieuwe interesse voor het dier. Dit kwam mede door de opkomst van dierentuinen en natuurkundige musea. Sommige beeldhouwers legden zich vrijwel volledig toe op het maken van diersculpturen. Twee musea besteden dit jaar aandacht aan deze Nederlandse ‘animaliers’.
Tot 3 maart is in het Kröller-Müller Museum in Otterlo nog de expositie Dieren in de Nederlandse beeldhouwkunst te zien. In deze presentatie zijn diersculpturen van Joseph Mendes da Costa, Lambertus Zijl, Johan Altorf en John Rädecker opgesteld. Helene Kröller-Müller kocht regelmatig werken van deze kunstenaars aan en gaf hen ook opdrachten tot het maken van beelden en monumenten voor haar landgoed. Deze staan nog altijd op hun oorspronkelijke plaats in Nationaal Park De Hoge Veluwe. Een deel van de in het museum gepresenteerde diersculpturen komt uit het Jachthuis Sint Hubertus, dat tot circa juli 2013 gesloten is vanwege restauratiewerkzaamheden.
Deze bronzen uil van de joodse beeldhouwer Joseph Mendes da Costa is binnenkort te zien in het Joods Historisch Museum in Amsterdam. Het museum heeft de uil kortgeleden aangeschaft tijdens de PAN Amsterdam, waar het beeld werd aangeboden door Kunstconsult.
Bronzen uil van J. Mendes da Costa, collectie Joods Historisch Museum, foto Erik & Petra Hesmerg/Kunstconsult
Joseph Mendes da Costa (1863-1939) stond aan de basis van de Nederlandse dierplastiek en maakte veel beelden van de dieren in Artis. Zijn gestileerde uil, die zich meer dan 100 jaar in een familiecollectie bevond, is een van de eerste Nederlandse beeldhouwwerken met kenmerken van abstractie. De scherp getekende kop en de indringende, expressieve blik proberen het wezen en het karakter van het dier te vangen.
Een prachtige aanwinst van het museum dat zich tot doel stelt om het joodse erfgoed in Nederland te bewaren en onder de aandacht te brengen. De herontdekte uil zal voor het eerst te bewonderen zijn op de expositie ‘Beestenboel’ (vanaf 28 maart 2013).
