De magie van het Oosten

‘Uit het wonderland: de magie van het Oosten’ is de titel van de nieuwe tentoonstelling in het Nederlands Steendrukmuseum te Valkenswaard. Anno1900 is een van de trotse bruikleengevers voor deze bijzondere expositie.

Voor een verzamelaar is er niets mooier dan het delen van je schatten. Dus toen het Steendrukmuseum in Valkenswaard vroeg of ze weer enkele items uit mijn collectie mochten lenen, hoefde ik daar niet lang over na te denken.

Buste van een Balinese janger-danseres, circa 1948-1950

Balinees houtsnijwerk
Dit keer gaat de expositie over het Oriëntalisme in de Nederlandse kunst en lithografie. Het museum was vooral op zoek naar gelegenheidsgrafiek die te maken heeft met Nederlands-Indië en laat dat nou net een van de nieuwe verzamelgebieden zijn, waar ik me tijdens de coronaperiode op heb gericht.

Toen de conservator langskwam om alle prenten, brochures, menukaarten, boekenleggers etc. te bekijken, viel haar oog ook op twee Balinese houtsnijwerken die in onze woonkamer staan. ‘Ik durf het bijna niet te vragen, maar zouden we die misschien ook mogen tonen op onze expositie?’

Zeldzame kalender van Henk Meijer

Als verzamelaar van grafiek rond 1900 stuit ik geregeld op werk van “vergeten” kunstenaars. Deze fraaie kalender – onlangs gekocht op een veiling – is ontworpen door de in Groningen geboren beeldend kunstenaar en tekenleraar Hendrik (Henk) Meijer van wie ik nog nooit had gehoord.

Originele ontwerpen van Anna Sipkema

Aquarel-ontwerptekening voor de kalender van 1905 (januari, pijnappels), collectie Anno1900.nl.

Anna Sipkema ontwierp begin 1900 vele boekbanden en fraaie kalenderbladen in een elegante art-nouveaustijl. Toch is er over haar leven en werk maar weinig bekend. Het verhaal van een vergeten ontwerpster.

Anna Sipkema, foto uit het familiearchief Dorsman-Sipkema

Enkele jaren geleden vond ik bij een antiquariaat in Amsterdam zes fraaie aquarel-tekeningen en vijf bijbehorende litho’s van art-nouveaukunstenares Anna Sipkema (1877-1933). Het gaat om originele ontwerpen en proefdrukken voor de omslagkalender ‘Bloem en Blad’ van 1905. Deze jaarkalender werd uitgebracht door uitgeverij C.A.J. van Dishoeck in Bussum en kostte destijds anderhalve gulden. De kalenderbladen waren volgens de antiquair teruggevonden tussen de opgekochte restanten van boekhandel De Slegte, die in 2013 failliet was gegaan. Ze zijn waarschijnlijk afkomstig van de uitgever of drukker en lagen jarenlang onderop een stapel met ‘nog uit te zoeken aankopen’.

Kalenders van Netty van der Waarden

Netty van der Waarden: kalenderblad (mei 1903)

Netty van der Waarden kreeg aanvankelijk veel kritiek op haar moderne ontwerpen voor de Bloem en Blad kalenders van uitgeverij C.A.J. van Dishoeck. Vandaag de dag zijn haar art-nouveau-kalenderbladen echter geliefd bij verzamelaars en musea.