De Rode Olifant stond al heel lang op mijn verlanglijstje van gebouwen die ik graag eens zou willen bezichtigen. Op zaterdag 21 juni ging mijn wens in vervulling en kon ik dit statige Amsterdamse School pand eindelijk eens van binnen bekijken tijdens de Dag van de Architectuur in Den Haag.

De Rode Olifant is een imponerend Amsterdamse School gebouw aan de rand van het Malieveld. Wie vanaf de A12 het centrum van Den Haag binnenrijdt, ziet het imposante kantoorpand aan het einde van de Utrechtse Baan voor zich opdoemen.

Olifantenkop
Het voormalige hoofdkantoor van oliemaatschappij Esso dankt zijn bijnaam aan een sculptuur van een olifantenkop in de toren. En aan de warme roodbruine kleur van de 3,5 miljoen gebruikte bakstenen! De zandstenen beelden op de gevel en toren zijn gemaakt door de Haagse beeldhouwer Joop van Lunteren (1882-1958).

Het gebouw
De Rode Olifant werd gebouwd tussen 1921 en 1924 in opdracht van de American Petroleum Company, de voorloper van Esso, die goede zaken deed met de oliewinning in Nederlands-Indië. Het Rotterdamse architectenbureau De Roos en Overeijnder tekende voor het ontwerp van het nieuwe hoofdkantoor. Er was een ruim budget beschikbaar, want het pand moest qua luxe en uitstraling kunnen wedijveren met het nabijgelegen kantoor van Shell. Zo gaat het verhaal dat de Amerikaanse opdrachtgevers hadden geëist dat de toren hoog genoeg zou zijn om te kunnen zien wat hun concurrenten even verderop uitspookten.

10.000 vierkante meter
De Rode Olifant heeft 4 verdiepingen en 10.000 vierkante meter kantoorruimte. Het gebouw staat zonder heipalen direct op een deels afgegraven zandplaat en heeft een betonnen skelet voor de dragende functie; bouwkundig – zeker voor die tijd – een bijzondere prestatie.

Art deco interieur
Ook het rijke art deco interieur is ontworpen om te imponeren. Dit komt vooral tot uitdrukking in de enorme ontvangsthal met een 50 meter lange wandschildering van Christiaan de Moor (1889-1981). Taferelen van stoere arbeiders op een raffinaderij herinneren hier aan het rijke olieverleden. Onder de klok prijkt in gouden letters nog steeds de oorspronkelijke naam van het gebouw: Petrolea.

Glas-in-loodramen
De hoge hal wordt perfect uitgelicht door een lichtkap met glas-in-loodramen van de Haarlemse glazenier Willem Bogtman (1882-1955). Tot een paar jaar terug was deze hal nog ingericht als bibliotheek van het advocatenkantoor dat van 1990 tot 2009 in de Rode Olifant was gevestigd (nadat Esso het gebouw had verlaten). De hoge boekenkasten reikten tot aan de eerste verdieping en onttrokken alle muurschilderingen aan het oog.

Nieuwe bestemming
Nadat het advocatenkantoor het gebouw had verlaten stond de Rode Olifant jaren leeg, totdat de huidige eigenaar – vastgoedbedrijf NSI – het pand in 2012-2013 liet moderniseren voor een nieuwe bestemming. Het hippe Amsterdamse bedrijf Spaces dat kantoorruimte aanbiedt in beeldbepalende monumenten werd de nieuwe huurder.

Grote restauratie
Het gebouw is tijdens een grote restauratie zoveel mogelijk teruggebracht naar de oorspronkelijke indeling. Alle verlaagde plafonds zijn verwijderd, zodat de hoge ruimten weer goed zichtbaar zijn. Ook andere historische details, zoals de marmeren vloeren en fraaie glas-in-loodramen, zijn hersteld. Het pand heeft een nieuw klimaatsysteem waarmee 50 procent energie wordt bespaard. Ook voldoet het weer aan de huidige eisen voor brandveiligheid.

Stijlkamers
Tegenwoordig doet de Rode Olifant dienst als kantoorlocatie voor kleine bedrijven en zzp’ers. De meeste kantoorruimten en flexwerkplekken zijn door Spaces modern ingericht met veel designmeubelen en gadgets. Hierdoor ademt het gebouw niet overal meer de sfeer van de jaren 20, maar voor de liefhebber zijn er nog enkele ‘stijlkamers’ te bewonderen met de oorspronkelijke houten lambriseringen, parketvloeren en plafonds. Ook de koperen wandlampen en verwarmingselementen zijn nog aanwezig in deze voormalige directiekamers. Heel bijzonder zijn ook de fraaie Amsterdamse School lantaarns, die je overal in het gebouw tegenkomt.

Te modern?
Persoonlijk vind ik het jammer dat de Rode Olifant niet meer de sfeer van de jaren 20 ademt. De hal is nog steeds indrukwekkend en je kunt nog steeds genieten van allerlei historische details, maar lopend door het gebouw maakt alles toch een hypermoderne indruk (ik heb zelf geen foto’s van de modern ingerichte ruimten gemaakt, dus mijn beelden geven een wat vertekend beeld).

Aan de andere kant is het prijzenswaardig dat een vastgoedbedrijf als NSI en de gemeente Den Haag bereid zijn om veel geld te steken in de restauratie en modernisering van zo’n beeldbepalend gebouw. Hoeveel bijzondere gebouwen uit de jaren 20 (en daarvoor) zijn er door desinteresse niet ten prooi gevallen aan de slopershamer? Bovendien heeft het gebouw een goede bestemming gekregen. Door de Rode Olifant open te stellen voor kleine opkomende ondernemers en bedrijven staat het gebouw (letterlijk en figuurlijk) weer midden in het hart van Den Haag.

Verder lezen? Kijk ook eens op www.derodeolifant.eu. Hier vind je ook meer beelden van de modern ingerichte kantoren.