Park Meerwijk in Bergen wordt ook wel ‘een manifest van de Amsterdamse School’ genoemd. Met zeventien rietgedekte villa’s van Jan Fredrik Staal, Cornelis Jouke Blaauw, Margaret Kropholler, Piet Kramer en Guillaume la Croix was het een van de meest prestigieuze projecten in deze vernieuwende bouwstijl.

Het park kwam tot stand op initiatief van de Amsterdamse tegelhandelaar Arnold Heystee (1876-1941) in de moeilijke jaren van de Eerste Wereldoorlog. Heystee gaf in 1915 de opdracht aan architect Jan Fredrik Staal (1879-1940), die hij kende van de sociëteit Architectura et Amicitia in Amsterdam.

Staal benaderde op zijn beurt vier jonge architecten om mee te werken: Cornelis Jouke Blaauw (1885-1947), Guillaume la Croix (1877-1923), Piet Kramer (1881-1961) en zijn latere echtgenote Margaret Kropholler (1891-1966). Het vijftal kreeg van Heystee geheel de vrije hand in het bouwen van zeventien landhuizen op een speciaal daartoe aangeschaft perceel te Bergen: zeven vrijstaande, twee dubbele en twee driedelige villa’s. De enige voorwaarde was dat zij in de interieurs ruim gebruik zouden maken van Heystee’s tegels. Alle villa’s werden tussen 1917 en 1918 gebouwd.

De villa’s hebben grote rieten kappen met golvende lijnen, houten kozijnen en bakstenen gevels en vertegenwoordigen de stijl die vanaf 1916 de Amsterdamse School was gaan heten. De gebouwen van Staal zijn qua vorm het meest uitgesproken. Zo doet villa De Bark denken aan een schip op de golven en lijkt het tuinhuisje van villa De Ark op een vogel die is neergestreken in het groen. Niet alle critici waren lovend: ‘Het is bijna de moeite waard ter wille van het wanstaltige een kijkje te gaan nemen’, schreef het vakblad De Bouwwereld.

Daar stond tegenover dat tijdschrift Wendingen, spreekbuis van de Amsterdamse School, een compleet nummer aan Park Meerwijk besteedde. Hoofdredacteur en collega-architect Hendrik Wijdeveld (1885-1987) vergeleek zijn vijf collega’s met ‘ronddolende benden’ en ‘nomadenstammen’ die de klassieke bouwkunst van haar troon hadden gestoot.

‘Zij zijn booswichten en vlammenwerpers in de maatschappij der architectuur’, schreef Wijdeveld in een lyrisch betoog. ‘Zij vernietigen openlijk het moeizaam opgebouwde systeem van het architecturaal ontwerpen en stichten brand in een mijlen hoogen stapel van teekenhaken en driehoeken, van zwaaien en maatstokken. Zij dansen als Satyrs om de gloeiende en rookende massa en zingen een zang van bevrijding en verlichting. Los zijn de boeien, die den architect gekneld hielden in haaksche lijn, in de hoeken van 30 en 60 graden, weg is het systeem. De cultus van materie heeft plaats gemaakt voor een geloof aan de heerschappij van den “geest”. De architect gaat zich wederom verheffen boven “de Stof”, en verwerkt het huis tot een gekristalliseerd geheel.’

Park Meerwijk heeft de status van beschermd dorpsgezicht, terwijl ook de afzonderlijke bouwwerken, inclusief drie bruggen, als rijksmonument zijn beschermd. De drie villa’s van Piet Kramer zijn helaas verwoest bij een grote brand in 1922.