‘Uit het wonderland: de magie van het Oosten’ is de titel van de nieuwe tentoonstelling in het Nederlands Steendrukmuseum te Valkenswaard. Anno1900 is een van de trotse bruikleengevers voor deze bijzondere expositie.

Voor een verzamelaar is er niets mooier dan het delen van je schatten. Dus toen het Steendrukmuseum in Valkenswaard vroeg of ze weer enkele items uit mijn collectie mochten lenen, hoefde ik daar niet lang over na te denken.

Balinees houtsnijwerk
Dit keer gaat de expositie over het Oriëntalisme in de Nederlandse kunst en lithografie. Het museum was vooral op zoek naar gelegenheidsgrafiek die te maken heeft met Nederlands-Indië en laat dat nou net een van de nieuwe verzamelgebieden zijn, waar ik me tijdens de coronaperiode op heb gericht.

Toen de conservator langskwam om alle prenten, brochures, menukaarten, boekenleggers etc. te bekijken, viel haar oog ook op twee Balinese houtsnijwerken die in onze woonkamer staan. ‘Ik durf het bijna niet te vragen, maar zouden we die misschien ook mogen tonen op onze expositie?’

Dus dit keer zijn er naast grafiek en drukwerk ook twee houtsnijwerken uit mijn verzameling in het museum te zien. Wie hier meer over wil weten moet ook eens kijken op mijn engelstalige blog over Balinees houtsnijwerk.

Maar terug naar de expositie, die volgens de aankondiging op de website ‘een nieuwe kijk geeft op de westerse verbeelding van het Oosten in de kunst en de lithografie’: van het sprookje van Aladin tot de Oriënt-Express. Er zijn bijzondere kunstwerken te zien, onder meer uit het Rijksmuseum, Singer Laren en de Universiteitsbibliotheek Leiden. En dus ook van particuliere verzamelaars zoals ik.

Willem Hofker
Belangstelling voor andere culturen is een eeuwenoud fenomeen. Het magische Oosten heeft daarbij altijd veel aantrekkingskracht gehad op het Westen. De expo in het Steendrukmuseum laat zien hoe kunstenaars uit het Westen vanaf de 19e eeuw een artistieke invulling vinden voor het Oosten. De invloeden hiervan blijven zelfs nog tot in de 21e eeuw door sudderen.

Nederlandse kunstenaars als Kees van Dongen en Marius Bauer illustreren de bekende vertellingen van Duizend-en-een-nacht, terwijl Willem Hofker en Willem Dooijewaard de schoonheid van Nederlands-Indië in beeld brengen. Sommige kunstenaars tonen een realistische registratie van hun reizen, anderen brengen vooral oosterse stereotypen in beeld.

Leo Léon
Mijn bescheiden bijdrage aan de expositie bestaat uit twee fraaie Amsterdamse School-kalenders van de Koninklijke Paketvaartmaatschappij (vormgegeven door Leo Léon), allerhande drukwerk met betrekking tot Nederlands-Indië en de twee Balinese houtsnijwerken: een buste van een Janger-danseres en een beeldje van de maangodin Dewi Ratih.

Naast werk van Nederlandse ontwerpers zitten er ook twee tijdschriftomslagen bij van Indonesische kunstenaars. Het gaat om de halfbroers Basar Idjonati en Adi Winata, die hun werk altijd signeerden met hun voornamen. Basar schilderde vooral landschappen, terwijl Adi uitblonk in het schilderen van mensen. Hun werk wordt gerekend tot de zogenoemde Mooi Indië-school, die vooral bestaat uit impressionistische landschappen met rijstvelden, bergen en andere romantische taferelen. Na de onafhankelijk kregen de Indische schilders uit deze stroming veel kritiek te verduren omdat hun schilderijen het koloniale leven zouden verheerlijken. Tegenwoordig zijn Mooi Indië-schilderijen zowel in Nederland als in Indonesië weer erg in trek.

Bekijk hieronder alle bruiklenen uit de collectie Anno1900.

Zie voor meer informatie ook de website van het Nederlands Steendrukmuseum.