Alfons Mucha beschouwde het boek ‘Le Pater’ uit 1899 als een van zijn meest geslaagde werken op papier. Meer dan honderd jaar na dato brengt kunstgalerij Century Guild een facsimile uit van dit zeldzame symbolistische meesterwerk.

Le Pater kwam uit in december 1899, aan de vooravond van de 20ste eeuw. Op dat moment was Mucha (1860 – 1939) al zeer succesvol als ontwerper van onder meer affiches, tijdschriftomslagen en reclamedrukwerk. In slechts vier jaar tijd was de Tsjechische kunstenaar, die vooral bekend werd door zijn theateraffiches voor Sarah Bernhardt, uitgegroeid tot de meest gevierde art nouveau-illustrator van Parijs.

Zeer persoonlijke uitgave
Mucha’s succes was vooral lucratief voor zijn uitgever Champenois, die veel van zijn populaire gelegenheidsgrafiek liet herdrukken.  Maar als kunstenaar haalde hij weinig voldoening uit zijn commerciële werk. Met het einde van de 19e eeuw in zicht drong hij er daarom bij zijn uitgeverij op aan om een vrij en zeer persoonlijk werk van zijn hand uit te brengen. Dit werd Le Pater.

Beperkte oplage
Het boek verscheen in een beperkte oplage van 510 exemplaren (390 in het Frans en 120 in het Tsjechisch) en werd door Mucha zelf beschouwd als een van zijn meest geslaagde werken op papier. In een interview in de Amerikaanse krant The Sun van 5 januari 1900 zei hij over Le Pater: ‘Daar heb ik mijn ziel in gelegd.’

Occulte en mystieke symboliek
Mucha’s Le Pater is een geheel eigen interpretatie van het Onze Vader. Zo komt in zijn geïllustreerde versie van het gebed een vrouwelijke godheid voor die de mensheid beschermt. De illustraties en teksten zijn doordrenkt van een diepe occulte en mystieke symboliek. Mucha schreef hier later zelf over: ‘In die tijd meende ik dat ik een andere, hogere weg op moest gaan. Ik zocht naar een mogelijkheid om licht te verbreiden dat tot de verste uithoeken zou doordringen. Ik hoefde niet lang te zoeken; het Onze Vader. Waarom daar geen picturale expressie aan geven?’

Visionaire illustraties
Mucha verdeelde het Onze Vader in zeven verzen. Bij ieder vers maakte hij drie bladzijden. Op de eerste pagina staat het vers in het Latijn en Frans (of Tsjechisch) in een decoratieve compositie met geometrische en florale motieven. Op de tweede pagina geeft hij commentaar op het vers in een ‘middeleeuws handschrift’ met een versierde beginkapitaal. De derde pagina toont een zwart-witprent als uitbeelding van zijn commentaar. Deze visionaire illustraties vertolken de menselijke strijd op de tocht van de duisternis naar het licht.

Zeldzaam en gezocht
Omdat Mucha niet wilde dat Le Pater net zoals zijn affiches en ander drukwerk in grote oplagen zou worden herdrukt of gekopieerd, eiste hij dat de drukplaten na de eerste druk werden vernietigd. Hierdoor is het boek uiterst zeldzaam en kostbaar. Na meer dan 115 jaar duikt er slechts af en toe een exemplaar op in het circuit van boekenveilingen en antiquariaten. Le Pater is daardoor jammer genoeg onbereikbaar geworden voor de vele liefhebbers van Mucha’s werk.

Facsimile
Maar daar komt binnenkort verandering in. De Amerikaanse kunstgalerij en uitgeverij Century Guild heeft namelijk het plan opgevat om een facsimile van Mucha’s symbolistische meesterwerk uit te brengen. Dit is mogelijk omdat Mucha is overleden op 14 juli 1939; meer dan zeventig jaar na zijn dood is het auteursrecht op zijn werk dus verlopen. Volgens Century Guild wordt het een prachtuitgave met hoge-resolutie-scans van de originele bladzijden. Het benodigde bedrag om het boek te laten drukken is al via crowdfunding opgehaald.

Bronnen: Century Guild, About Art Nouveau
Afbeeldingen: Wikimedia Commons