16 donderdag apr 2020
Posted in Art Deco, Art Nouveau, Grafische vormgeving, Nieuwe Kunst, Symbolisme, Verzamelen
Tags
J.G. van Caspel, affiche voor Ivens & Co (1899), foto: Collectie Rijksmuseum
Begin 1900 nam de fotografie een enorme vlucht. Door de snelle ontwikkelingen in techniek en materiaal, zoals de uitvinding van de boxcamera en het fotorolletje, veranderde het fotograferen van een specialistisch beroep in een populaire hobby. Dit zorgde ook voor een reeks van publicaties voor amateurfotografen. In dit bericht bespreek ik een aantal van deze fraai vormgegeven brochures uit mijn verzameling.
16 maandag dec 2019
Posted in Grafische vormgeving, Nieuwe Kunst, Symbolisme, Verzamelen
Tags
ANDB, Burcht van Berlage, concertgebouw, De Architect, gemeenschapskunst, kalenderblad, litho, ontwerper, programmaboekje, Richard Roland Holst, socialisme, Wendingen
Programma van de feesten bij de invoering van den achturen-dag (1911)
Enkele jaren geleden kocht ik op internet drie proefafdrukken van de socialistische kunstenaar Rik Roland Holst. De prenten zijn afkomstig uit zijn nalatenschap, maar geen enkel museum wilde ze hebben…
Richard Nicolaüs Roland Holst (1868-1938), ‘Rik’ voor intimi, was een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de socialistische gemeenschapskunst in Nederland. Zijn meest bekende werk zijn de muurschilderingen in vakbondsgebouw De Burcht in Amsterdam. Daarnaast was Roland Holst een groot tekenaar, glazenier, grafisch ontwerper, docent en schrijver, die in al die hoedanigheden zijn stempel heeft gedrukt op de kunst in de eerste decennia van de 20ste eeuw. Vandaag de dag is hij als kunstenaar wat in de vergetelheid geraakt. Er zijn maar weinig musea die zijn werk nog exposeren.
19 dinsdag mrt 2019
Posted in Art Nouveau, Exposities, Grafische vormgeving, Nieuwe Kunst, Verzamelen
Het prospectus werd waarschijnlijk voor het eerst gebruikt om de 2e druk van ‘Een Liefde’ van Lodewijk van Deyssel aan te kondigen.
Er zijn er duizenden van gedrukt, maar slechts enkele van bewaard gebleven. Het prospectus van Scheltema en Holkema’s Boekhandel – ontworpen door Theo Nieuwenhuis in 1899 – is een van de eenvoudigste, maar ook een van de fraaist versierde drukwerkjes in de stijl van de Nieuwe Kunst. Zelden werd er zo veel aandacht besteed aan de vormgeving van een ‘gewone’ boekaankondiging.
16 zaterdag feb 2019
Posted in Art Deco, Boekbanden, Grafische vormgeving, Symbolisme, Verzamelen
Tags
boekversiering, Den Haag, gelegenheidsgrafiek, ontwerper, Pieter Hofman, symbolisme, Willem van Konijnenburg
Kalenderblad 1928, bijlage bij het kerstboek van de Wereldkroniek (1927)
Het symbolisme wordt wel gezien als een kunststroming die opbloeide tijdens het fin de siècle en begin 1900 alweer een stille dood stierf. In de grafische kunst – en met name in de boekversiering – zou de roep van het symbolisme echter nog lang doorklinken. Een van de kunstenaars die wordt gerekend tot dit ‘late symbolisme’ is de Haagse ontwerper Pieter Hofman.
23 zondag dec 2018
Posted in Art Nouveau, Boekbanden, Grafische vormgeving, Nieuwe Kunst, Verzamelen
Tags
Arts & Crafts, boekversiering, Gerrit Willem Dijsselhof, houtsnede, Jan Veth, ontwerper, Onze Kunst, Walter Crane
Kunst en Samenleving, 2e druk 1903, bandontwerp: G.W. Dijsselhof
Sierkunstenaar Gerrit Willem Dijsselhof (1866-1924) heeft maar enkele boekbanden ontworpen. Toch geldt hij als een belangrijk vernieuwer op het gebied van de boekversiering. Zijn band voor Walter Crane’s ‘Kunst en samenleving’ is onbetwist een van de mijlpalen uit de geschiedenis van de Nederlandse boekkunst.
Band voor Een pic-nic in proza (1892)
In 1892 ontwerpt Dijsselhof zijn eerste boekband voor de verzamelbundel Een pic-nic in Proza. Deze band vertoont een aantal opvallende overeenkomsten met een boekband van de Engelse ontwerper Walter Crane (1845-1915) voor zijn eigen boek The claims of decorative art uit datzelfde jaar. Niet alleen zijn beide banden groen van kleur, ook het formaat en de vlakverdeling op het voorplat komen grotendeels overeen. Maar er zijn ook verschillen. In tegenstelling tot het Engelse voorbeeld benadrukt Dijsselhof in zijn versiering het materiaalgebruik en de constructie van de band. Zo verbeelden de doorlopende lijnen op de platten en over de rug de bindtouwen van het boek. De afgebeelde varens en vlinders staan symbool voor lichaam en ziel, voor aardse en hemelse schoonheid.
10 zaterdag nov 2018
Posted in Art Deco, Art Nouveau, Boekbanden, Internet, Nieuwe Kunst, Verzamelen
Tags
bandontwerp, Bart Klunne, batik, Bernard Willem Wierink, boekversiering, Chris Lebeau, Ella Riemersma, koninklijk huis, Lion Cachet, ontwerper, perkament, Theo Neuhuys, Wilhelmina, Wilhelmina Drupsteen
Sportalbum, gebatikte boekband Carel Adolph Lion Cachet, aangeboden in 1898 t.g.v. de inhuldiging van koningin Wilhelmina (foto: Koninklijke Verzamelingen).
Het Koninklijk Huis heeft door de jaren heen vele boeken, fotoalbums en andere huldeblijken cadeau gekregen die gebonden zijn in een bijzondere boekband. De mooiste exemplaren zijn te bewonderen op de website van het Koninklijk Huis. Er zijn opvallend veel boeken bij van rond 1900, toen het ambacht van boekbinden een bloeiperiode doormaakte.
03 zaterdag nov 2018
Posted in Art Nouveau, Boekbanden, Nieuwe Kunst, Symbolisme, Verzamelen
Tags
Jan Toorop was naast schilder en tekenaar ook een succesvol boekbandontwerper. Het meest bekend zijn z’n bandtekeningen voor de boeken van Louis Couperus: Metamorfoze, Psyche, Babel en God en goden.
Het eerste boek van Couperus waarvoor Toorop de band heeft ontworpen, is Metamorfoze. Deze psychologische roman verscheen in 1897 bij uitgeverij L.J. Veen in Amsterdam. Voor Toorop moet het een buitenkansje geweest zijn om zich te kunnen onderscheiden op het vlak van de boekversiering, die op dat moment een bloeiperiode doormaakte. Zijn symbolistische tekenstijl paste uitstekend bij de inhoud van het deels autobiografische verhaal waarin Couperus zijn diepste zielenroerselen prijsgeeft.
04 zondag feb 2018
Posted in Art Nouveau, Grafische vormgeving, Nieuwe Kunst, Verzamelen
Theo Neuhuys, omslag voor de Nederlandsche Almanak 1906
Theo Neuhuys ontwierp in totaal 4 omslagen voor de Nederlandsche Almanak. Vooral de hierboven afgebeelde omslagversiering van de almanak van 1906 behoort tot zijn mooiste grafische ontwerpen.
Twee jaar geleden schreef ik een bericht over de Nederlandsche Almanak. Deze ‘kleine staatsalmanak’ werd van 1804 tot 1918 uitgegeven door uitgeverij H.D. Tjeenk Willink in Haarlem. De omslagen van de jaarboeken zijn vanaf 1894 vormgegeven in een fraaie art-nouveaustijl. Toen ik het eerste bericht schreef, ontbraken helaas nog de omslagen van 1906 en 1907. Na het nodige speurwerk wist ik deze laatste 2 ontwerpen onlangs op de kop te tikken bij Antiquariaat Berger & De Vries in Groningen. Hiermee is mijn collectie Nederlandsche Almanakken compleet.
14 zondag jan 2018
Tags
ambachtsschool, Antoon Molkenboer, Benjamin Stephanus Claus, Johannes B. Smits, omslagontwerp, ontwerper, Reinier de Vries, Theo Molkenboer
Als verzamelaar van gelegenheidsgrafiek van rond 1900 stuit ik geregeld op mooie uitgaven voor het onderwijs uit die tijd. Vooral drukwerk van tekenopleidingen, kunstnijverheidsscholen en ambachtsscholen is vaak fraai vormgegeven in de stijl van de Nieuwe Kunst. Een kleine greep uit mijn verzameling…
De ambachtsschool was rond 1900 de plek voor jongens uit de arbeidersklasse die na de lagere school een technisch vak wilden leren. Zij konden kiezen uit een twee-, drie- of vierjarige opleiding tot (leerling) smid, timmerman, meubelmaker, huisschilder, bankwerker, instrumentmaker of elektricien. Ook werden er aan de ambachtsschool cursussen metaal bewerken, elektriciteitsleer en auto-, motor- en rijwielhersteller gegeven. Door de toenemende industrialisatie was er veel vraag naar goed opgeleide vaklieden en de meeste leerlingen vonden na het behalen van hun diploma dan ook snel werk.
07 zondag jan 2018
Posted in Art Deco, Art Nouveau, Exposities, Interieur
Naast het Horta Museum, Maison Cauchie, Fin-de-Siècle Museum, Old England en vele andere art-nouveaugebouwen heeft Brussel er weer een art-nouveau-attractie bij. In het Jubelparkmuseum is sinds kort het door Victor Horta ontworpen interieur van de exclusieve juwelierszaak Wolfers Frères te bewonderen. In de gereconstrueerde winkel wordt de geschiedenis van het familiebedrijf getoond, aangevuld met andere topstukken van het museum.
De winkel van Wolfers Frères is de laatste grote en prestigieuze creatie van Victor Horta (1861-1947) vóór de Eerste Wereldoorlog. Het kleurenpalet van het interieur ademt de invloed van de Parijse mode en de ritmiek van het discrete en relatief sobere art-nouveaulijnenspel kondigt reeds de art deco aan.