Art-nouveaudrukwerk voor het onderwijs

Sierdiploma ambachtsschool, ontwerp: Benjamin Claus

Als verzamelaar van gelegenheidsgrafiek van rond 1900 stuit ik geregeld op mooie uitgaven voor het onderwijs uit die tijd. Vooral drukwerk van tekenopleidingen, kunstnijverheidsscholen en ambachtsscholen is vaak fraai vormgegeven in de stijl van de Nieuwe Kunst. Een kleine greep uit mijn verzameling…

De ambachtsschool was rond 1900 de plek voor jongens uit de arbeidersklasse die na de lagere school een technisch vak wilden leren. Zij konden kiezen uit een twee-, drie- of vierjarige opleiding tot (leerling) smid, timmerman, meubelmaker, huisschilder, bankwerker, instrumentmaker of elektricien. Ook werden er aan de ambachtsschool cursussen metaal bewerken, elektriciteitsleer en auto-, motor- en rijwielhersteller gegeven. Door de toenemende industrialisatie was er veel vraag naar goed opgeleide vaklieden en de meeste leerlingen vonden na het behalen van hun diploma dan ook snel werk.

Lees verder

Een bijzonder bandontwerp van J.D. Ros

Deze fraaie boekband is ontworpen door Johannes Ros ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Utrechtse Ambachtsschool. Ros was behalve leraar en kunstenaar ook een belangrijk theoreticus van de Nieuwe Kunst, die vooral bekend is geworden door zijn boek over het ontwerpen vlakornament.

Oranje in Art Nouveau

Ter gelegenheid van Kroningsdag speurden wij het internet en onze eigen verzameling af naar de mooiste Oranje-grafiek van rond 1900. Oftewel: het Koninklijk Huis in art nouveau stijl.

De Franse graficus Paul Berthon (1872-1909) stond bekend om zijn fraaie art nouveau affiches en kleurenlitho’s van vrouwen. In 1901 maakte hij dit portret van koningin Wilhelmina, met de complimenteuze ondertitel: Sa Tres Gracieuse Majeste La Reine Wilhelmine. De prent laat Wilhelmina zien als een jonge, vastberaden vorstin van Nederland, met een kanten klederdrachtkapje en op de achtergrond een landschap met tulpen en molens. Het blad is voorzien van een sierlijke art nouveau lijst uit die tijd. De kleurenlitho werd in 2010 aangekocht door Paleis Het Loo voor de eigen collectie.

Lees verder

Theo Molkenboer: kracht door eenvoud

‘Iemand van een ongewone begaafdheid, die rusteloos als hij was, iedere techniek aanpakte en er iets in bereikte.’ Zo omschrijft tijdgenoot Reinier de Vries (1874-1953) zijn collega Theo Molkenboer (1871-1920), een van de meest veelzijdige en vernieuwende kunstenaars tijdens het fin de siècle.

Gebatikte boekband, Theo Molkenboer, Collectie KB

Kunsthandel Kunstconsult wist onlangs beslag te leggen op een zeldzame gebatikte spiegellijst van Theo Molkenboer. De spiegel is net als deze gebatikte perkamenten boekband ontworpen in 1899. In deze periode werkte Molkenboer volgens De Vries vooral als kunstnijveraar.
“Het was de tijd van beroering onder de jongere kunstenaars”, vertelt hij in 1925 in een artikel in Elsevier’s Geïllustreerd Maandschrift. “Velen die aanvankelijk als schilder debuteerden, voelden zich tot de versierende kunsten aangetrokken. Zo ook Theo Molkenboer, die als vlot en vaardig schilder-tekenaar menig portret had gemaakt, maar zich toen – waarschijnlijk onder invloed van Dijsselhof – op de decoratieve kunst ging toeleggen. In die tijd ontwierp hij tegels, vazen, meubelen en spiegellijsten.”

Lees het gehele artikel over het vroege batikwerk van Theo Molkenboer.